ايده، مهم‌ترين اصل در ديزاين است

نویسنده: مجید عباسی

در همان سال‌هايى که دغدغه اصلی من و هم نسلان من، طراحى پوستر، برگزارى نمايشگاه‌هاى شخصى یا گروهى در داخل و خارج از کشور، رقابت در مسابقات بين‌المللى و ربودن جايزه‌ها بود، نام يک طراح ايرانی در فهرست برندگان جوايز اصلى بينال بين‌المللى پوستر ورشو، یکی از مهم‌ترين و يکى از اصلى‌ترين رقابت‌های طراحی گرافیک و پوستر، می‌درخشید: خسرو بيات.

خسرو بيات، طراح گرافيک و مدير هنرى، متولد ٢٦ آبان ١٣١٨ در شيراز است و هم اکنون در شهر تورنتو زندگى مى‌کند. البته سال‌هاست که کار روزمره طراحى گرافيک برای سفارش‌دهندگان را کنار گذاشته، ولى همچنان ايده‌هایی عميق و جذاب دارد که به‌طور پراکنده آنها را طراحى و اجرا می‌کند.

خسرو بيات در سال ١٣٣٧ در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته‌ی نقاشی مشغول شد، ولى آن را ناتمام رها کرد. سال‌ها بعد براى ادامه تحصيل به بريتانيا رفت و در رويال کالج۱ لندن به تحصيل پرداخت. نزديک به پنج سال تحصيل و کار حرفه‌اى در کنار مطرح‌ترین طراحان آن زمان مانند جاک کانیر۲، مارگارت کالورت۳، نيکلای جنکينز(۴)، لوک لاين۵، باب گيل۶، آلن فلچر۷ از او طراحی باتجربه، با ایده‌های خاص و در سطح بین‌المللی ساخت. او مى‌گويد: "ايده، مهم‌ترين اصل در ديزاين است و چون عرصه‌ی اصلى کار من آژانس‌ تبلیغاتی بود، من اين کار را  به خوبی می‌فهمیدم و بلد بودم".

خسرو بیات  در سن بيست‌ويک سالگى «مسئول تبليغات» شرکت هواپيمایی ملى ايران ـ هُما بود و به طراحی آگهى‌هاى مطبوعاتی، جلد بليط و بسيارى موارد ديگر می‌پرداخت. یکی از به یادماندنی‌ترین فعالیت‌های او در این زمان، بازسازى نشانه «ايران اير» است. بعدها سعيد نفيسى، طى نامه‌اى به سرپرست وقت ايران اير از ايده ايشان براى طراحى آگهى ايران اير که مبتنى بر فرهنگ عامه جامعه ايرانى بود، تقدیر کرد و او را مورد تحسين قرار داد.

در سال ١٣٤٠، زمانی که طراح و مدير هنرى روزنامه «کيهان» و نشريات مرتبط با آن بود، به دعوت مرتضى مميز در «کيهان هفته» و «کتاب هفته» در کنار احمد شاملو، علی‌اصغر حاج سیدجوادی و م. الف. به‌آذين مشغول به کار شد. پس از ترک همکاری موقت چندساله ممیز، خسرو بیات جای او را در کتاب هفته پُر کرد. مرتضى مميز درباره ايشان می‌گويد: "خسرو شاگرد دانشکده بود. او را مثل فرشید مثقالی دعوت کردم به «کتاب هفته». خسرو به‌نام «بیات» امضا می‌کرد. مدتی هم با هم بودیم. بعد که من از «کتاب هفته» رفتم، مدتی او جای خالی من مرا پُر کرد. خسرو به طرز غریبی کار می‌کرد… او تمام‌عیار، بیست‌وچهارساعته وقت خودش را صرف کارش کرد. او حتی دانشکده را هم تمام نکرد و از آنجا آمد بیرون. خسرو در دیزاین موفقیت‌هایی هم کسب کرد… خسرو صاحب ایده بود".۸

خسرو بیات  بعد از دو دهه فعالیت حرفه‌ای در زمینه طراحی، برای تحصیل به رويال کالج رفت و پس از پایان تحصیلات، تا يکسال و اندى پس از آن در لندن کار کرد و به ايران بازگشت و بلافاصله، استاد مدعو مدرسه‌ی هنرهای تزيينى تهران (دانشگاه هنر فعلی) شد و بیش از یک سال به تدريس پرداخت. تجربه‌ی تحصیل و کار در بریتانیا از وی آموزگاری خبره و طراحی آگاه ساخته است.

شاید بتوان خسرو بیات را جزو اولین طراحان ایرانی برنده‌ی جایزه‌ی بین‌المللی در حیطه طراحی گرافیک و اولین فارغ‌التحصیلان رویال کالج دانست. پوستر «پايان»۹ که براى نمايش کارهاى آخرِ‌ ترم دانشجويان تلويزيون و سينمای رويال کالج طراحى شده بود، از بين طراحى‌های دانشجويان انتخاب و چاپ شد و بدون اطلاع خسرو بيات، از سوی رويال کالج به ششمین بينال بين‌المللى پوستر ورشو در سال ١٩٧٦ ارسال شد و مدال برنز (مقام سوم) پوسترهای فرهنگی اين دوره را به دست آورد. در اين سال طراحان بزرگى همچون ژان روبرت۱۰ (سوییس)، والدمار شفیرژی۱۱ و میچسلاو واشیلفسکی۱۲ (لهستان)، و ماکوتو ناکامورا۱۳ (ژاپن) حضور داشتند و جايزه‌هاى ديگر را به خود اختصاص داده بودند. در آن زمان خسرو بيات در ايران بود و بعدها با دریافت نامه‌اى از طرف رويال کالج به همراه گواهينامه‌ی بينال ورشو از این موضوع خبردار شد!

او پس از انقلاب و در سال ١٣٥٨ به کانادا مهاجرت کرد و به‌واسطه‌ی تجربه‌ی تحصيل و کار در بريتانيا، بلافاصله در کالج جورج براون۱۴ تورنتو مشغول به تدریس شد و همزمان استوديو شخصى خود را راه‌اندازی کرد. او در آنجا سفارشات گوناگونی از جمله طراحی بروشورهاى اداره مهاجرت کانادا را انجام داد. این بروشورها براى کمک به مهاجرين فارسى‌زبان طراحى می‌شد و از آنجا که پردازنده‌ی نوشتار فارسى وجود نداشت، با طراحى مبتکرانه، روش تایپ فارسی را در محیط لاتین ایجاد کرد.

در سال ١٩٩٧ به طراحی آگهی تبلیغاتی روزنامه‌های کثیرالانتشار براى نمايندگى «مرسدس بنز» و فروشگاه‌های «ايکيا» در تورنتو پرداخت و تمام مراحل طراحى و تهيه محتوا و ايده‌پردازی آن را نیز به تنهايی انجام داد؛ اگرچه کاملاً آگاه بود و هست که تبلیغات، نتیجه یک فرایند کارِ گروهی با تخصص‌های مختلف است.  فعالیت‌های او در این زمینه باعث شد یکی از بزرگترین آژانس‌های تبليغاتی آن زمان در تورنتو، او را به همکاری دعوت کند که به دليل بيمارى همسرش این دعوت را نپذیرفت.

خسرو بیات سی‌وهشت سال است که در تورنتو زندگى می‌کند و درواقع يکى از قديمی‌ترين مهاجرين ايرانى‌ محسوب مى‌شود که در اين شهر سکنا گزيده است. براى خسرو بيات ديزاين «پايان» ندارد! او به‌طور مداوم در پى کشف ايده‌هاى نو و تاثيرگذار است. پوستر «پايان» او تبديل به آغاز حضور بين‌المللى قاطع براى طراحى گرافيک ايران در رقابت‌هاى بين‌المللى شد.

انجمن طراحان گرافيک ايران مفتخر است که در سال گذشته، از ايشان دعوت کند تا عضويت افتخارى انجمن را بپذيرند. حضور افتخاری خسرو بيات در جمع ما غنيمتى بسیار ارزشمند است و مایه مباهات تمام اعضای انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران است.

 

بنیاد ممیز با همکاری مجله‌ی نشان، نمایشگاهی از منتخب آثار خسرو بیات در خانه‌ی هنرمندان ایران، گالری میرمیران در آذر ۱۳۹۶ برگزار کرد. نوشته زیر متن سخنرانی مجید عباسی در روز گشایش نمایشگاه است.
 


1.Royal College of Art
2.Jock Kinneir
3.Margaret Calvert
4.Nicolai Von Jenkins
5.Luke Klein
6.Bob Gill
7.Alan Fletcher
۸. روبه‌رو، گفتگوی ابراهیم حقیقی با مرتضی ممیز، انتشارات خجسته، چاپ اول، ۱۳۹۰، ص ۱۵۰ و ۱۵۱
9.The End
10.Jean Robert
11.Waldemar Swierzy
12.Mieczyslaw Wasilewski
13.Makoto Nomura
14.George Brown College

زمان انتشار: ۱۶:۷ ۱۳۹۶/۹/۸

ارسال نظر
نام و نام خانوادگی
ایمیل

قوانین ارسال نظر

نظراتی که حاوی توهین باشند، منتشر نمی‌شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری کنید

متن