امیر علی قاسمی
سخن رنگ
بدیهی است نظرات مطرح شده در این یادداشت، الزاما نظر «رنگ» نبوده و «رنگ» مطالب مختلف را برای هرچه بهتر شدن فضای نقد و بررسی تحولات گرافیک ایران منتشر می‌کند.
لازم به ذکر است که «رنگ» از انتشار جوابیه و نوشتار از سوی مخاطبان و صاحب‌نظران، در جهت حفظ این فضای مطلوب استقبال می‌کند.
به گفته‌ی اکثریت اعضای انجمن صنفی طراحان گرافیک، تعرفه‌هایی که این انجمن برای طراحی‌ها تعیین کرده، در بسیاری از موارد کاربردی نیستند و طراحان نمی‌توانند دستمزدهایشان را مطابق تعرفه از سفارش‌دهندگان بگیرند. علاوه بر این، تناقض‌هایی در تعرفه‌ها وجود دارد که باعث سردرگمی طراحان می‌شود. برای آگاهی بیشتر از خط مشی انجمن صنفی در تعیین تعرفه‌ها، مجله‌ی رنگ در پرونده‌ای به گفت‌و‌گو با صاحب نظران پرداخته است.
در اولین گفتگو به سراغ علی رشیدی، به‌عنوان رئیس انجمنی که کار تدوین تعرفه‌ها را به‌عهده دارد رفتیم.
در ادامه این گفت‌و‌گو‌ها نظرات ابراهیم حقیقی را به‌عنوان طراح گرافیک حرفه‌ای و یکی از اعضای قدیمی انجمن صنفی طراحان گرافیک جویا شدیم و حالا یادداشتی از امیرعلی قاسمی را در این زمینه می‌خوانیم.
امیرعلی قاسمی متولد ۱۳۵۹ در تهران، نمایشگاه‌گردان مستقل، هنرمند رسانه‌ای و طراح گرافیک است. او در سال ۱۳۸۳ در رشته‌ی طراحی گرافیک از دانشگاه آزاد تهران فارغ‌التحصیل شد. او پایان‌نامه‌اش را با محوریت تاریخ هنر دیجیتال نوشت.
در سال ۱۳۷۷، قاسمی فضای تجربی مستقلی را در تهران با عنوان پارکین‌گالری، تاسیس کرد که در سال ۱۳۸۱ با گشایش سایت پارکین‌گالری، به فضایی آنلاین برای هنرمندان جوان ایرانی به‌منظور پرورش ایده‌هایشان تبدیل شد.
پیش‌ترها مطلبی در یک مرام‌نامه منتشر شده بود و از طراحان گرافیک خواسته بود اگر خرج دفترشان کمتر است، منشی و آبدارچی و... ندارند و در خانه کار می‌کنند، دستمزدها را کمتر از مبالغ موجود در تعرفه بگیرند. مبنای کار من هم در تخفیف دادن به مشتری و تعیین دستمزد، بیش از آنکه تعرفه‌ی انجمن صنفی باشد، همین نکته است. البته بستگی به نوع کار و به سفارش‌دهنده هم دارد. وقتی برای یک پروژه‌ی فرهنگی کار می‌کنم، دستمزدی که دریافت می‌کنم کمتر از دستمزد پروژه‌های تجاری است. روی هم رفته دستمزدها را بیشتر بازار کار تعیین می‌کند تا تعرفه‌ی انجمن صنفی.
در تعرفه‌ی امسال به عقیده‌ی من دیدگاه گرافیک تجاری بیشتر مد نظر بوده و تعرفه‌ها بیشتر مناسب طراحانی است که کار تجاری می‌کنند. با بررسی تعرفه مشخص می‌شود که جزئیات این تعرفه بیشتر به سمت گرافیک تجاری رفته است و روال انجمن به این صورت بوده که از گرافیک فرهنگی دور شده است. مثلا در مورد استند و تبلیغات فروشگاهی که بیشتر مربوط به محصولات تجاری و کالاهای مصرفی است، با جزئیات زیاد توضیح داده شده است، ولی جزئیات دیگری که مربوط به شاخه‌های دیگر طراحی است، توضیح کافی ندارد. اگر بخواهم در مورد کاربردی بودن یا نبودن تعرفه‌ها اظهار نظر بکنم باید بگویم تعرفه برای طراح گرافیکی مناسب است که برای یک شرکت تبلیغاتی کار می‌کند و کارش بیشتر مربوط به پروژه‌های تجاری است. برای طراحانی که در حوزه‌های دیگر مثل حوزه‌ی نشر یا حوزه‌های فرهنگی و هنری کار می‌کنند، این تعرفه‌ها نه گویاست و نه کاربردی و دستمزدها بیشتر از آنکه بر مبنای تعرفه‌ی انجمن تعریف شود، به‌صورت توافقی و با توجه به متوسط قیمت بازار تعیین می‌شود. بنابراین من نمی‌دانم چند درصد از اعضای انجمن بر اساس تعرفه دستمزدهایشان را دریافت می‌کنند.
مشکل دیگر تعرفه‌ی انجمن، تناقض‌هایی است که در بعضی بخش‌های آن وجود دارد. مثلا در مورد تفاوت تعرفه‌ی طراحی بروشور و کاتالوگ؛ به‌نظر من نباید این دو را از هم جدا کرد و این دو کلمه هر دو بر یک معنا دلالت دارند و باید تعریف‌ها را یکی کرد. این تناقض‌ها در قسمت طراحی وب و مولتی‌مدیا هم مشخص است. در تعرفه‌های سال‌های قبل، با وب‌سایت به مثابه یک کاتالوگ برخورد شده بود و مثلا گفته شده بود تعرفه‌ی صفحات اول تا ششم سایت فلان مقدار و از صفحه‌ی ششم به بعد بهمان مقدار نرخ تعرفه است؛ در صورتی که امروز ما با وب‌سایت برخورد خطی نمی‌کنیم. بعد از رفع آن ابهامات در دوره‌ی پیشین، الان در تعرفه‌ی انجمن با تعریف وب استاتیک و وب داینامیک روبه‌رو هستیم که اینها هم تعاریف درستی نیست و مربوط به سال‌ها پیش است. فکر می‌کنم کسی که چنین چیزی را نوشته صرفا این مفاهیم را شنیده و متاسفانه در موردشان دانش کاملی نداشته است. کسانی که در این حوزه کار می کنند، با خواند این تعاریف خنده‌شان می‌گیرد.
من در جلسات بازنگری تعرفه در دوره‌ی آقای فرشید مثقالی به‌عنوان مشاور افتخار همکاری داشتم و به همراه گروهی از همکاران برای بعضی مشکلات تعرفه راه حل دادیم؛ مثلا گفتیم طراحی وب باید به‌صورت پروژه‌ای قیمت‌گذاری شود و در آنجا سعی شده بود طراحی از توسعه و برنامه‌نویسی جدا شود و این مسایل وارد تعرفه‌ی گرافیک نشود. الان هم می‌گویم تقسیم کردن وب به استاتیک و داینامیک مبنای درستی برای قیمت‌گذاری نیست. امروز ساده‌ترین وب‌سایت‌ها هم از سیستم مدیریت وب‌سایت بهره می‌برند و کسی که هنوز سایت‌های استاتیک طراحی می‌کند در واقع دارد کلاه سر مشتری می‌گذارد. ما سعی کردیم این تعاریف را درست و یک‌دست کنیم چون تعرفه باید گویا و کامل بوده و واژه‌هایی در تالیف آن استفاده شود که شناخته‌شده و درست باشد و هم برای طراحان و هم برای سفارش‌دهندگان قابل فهم باشد. تعاریف نادرست و غیردقیق به درد طراحان و سفارش‌دهندگان نمی‌خورد و فقط باعث سردرگمی بیشتر می‌شود.دوستانی که کار تعیین تعرفه‌ها را در انجمن به عهده دارند، همگی ظاهرا طراح گرافیک بوده و از همکاران ما هستند و بنابراین انتظار می‌رود درک درستی از کار طراحان داشته و مبانی درستی برای مشخص کردن تعرفه‌ها داشته باشند. اما متاسفانه این اتفاق نیفتاده و تعرفه‌ی انجمن صنفی، طراحان گرافیک را با انبوهی از تناقضات روبه‌رو کرده است. به عقیده‌ی من دلیل این اتفاق می‌تواند باشد که تعداد اعضای انجمن صنفی در مدت کوتاهی از ۷۰۰ نفر به حدود ۱۴۰۰ نفر رسیده و افرادی وارد انجمن شده‌اند که آنقدرها که باید، حرفه‌ای نیستند. عضوگیری انجمن آن‌قدر که باید، دقیق نیست. نباید کسی را صرفا با این پشتوانه که ۲۰ اثر چاپی دارد، عضو انجمن کنیم. به‌نظر من این سیستم عضوگیری محافظه‌کارانه است و انجمن صنفی هنوز با تعاریف کلاسیک عضوگیری می کند. سال‌ها با معیارهای انجمن، کسی که کار چاپی نداشت، حرفه‌ای محسوب نمی‌شد، در صورتی که ممکن است کسی فقط موشن‌گرافیک ساخته و یا طراحی وب انجام دهد و چنین کسی اصلا قرار نیست کار چاپی داشته باشد. مسأله‌ی مهم، انتشار است و انتشار به معنی چاپ روی کاغذ و مقوا نیست؛ چه بسیار سفارش‌هایی که صرفا برای وب و مولتی‌مدیا طراحی شده و در فضای مجازی منتشر می‌شوند.در این حالت من گمان می‌کنم طراحان نخبه و خاص به این انجمن اضافه نمی‌شوند. هر زمانی که خبرنامه‌ی انجمن که حاوی اسامی اعضای جدید است برای من ارسال می‌شود، هیچ نام آشنایی در بین اسامی اعضای جدید نمی‌بینم. این افراد معمولا افرادی هستند که درسشان تازه تمام شده و نسل بعدی طراحان گرافیک ایران هستند. البته حرف من این نیست که انجمن نباید این افراد را به‌عنوان عضو بپذیرد؛ به‌نظر من در معیارهای عضوگیری باید بازنگری صورت بگیرد تا افراد خوش‌ایده، حرفه‌ای و با مجموعه کارهای قوی وارد انجمن شوند، نه اینکه صرفا چون به اعضای بیشتری احتیاج داریم، همه را قبول کنیم. نتیجه‌ی عضوگیری‌های غیرکارشناسی این خواهد بود که افرادی که به اندازه‌ی کافی حرفه‌ای نیستند، در سیاست‌گذاری‌ها و تعیین خط مشی انجمن وارد شوند و نتیجه‌اش برای مثال همین تعرفه‌های تعیین‌شده توسط انجمن است که حداقل در حوزه‌ای که من بیشتر با آن درگیر هستم عمدتا غیرکارشناسی بوده و طراحان را سردرگم می‌کند.امیدوارم اصلاحات خوبی صورت بگیرد و نگاه انجمن به مقولات و شاخه‌های جدید به‌‌روز‌تر شود تا پوشش جامع‌تر و برد بیشتری در فرهنگ‌سازی داشته باشد.