سخن رنگ
بدیهی است نظرات نویسندگان مقالات و نقد ها، الزامن نظر "رنگ" نبوده است و "رنگ" مطالب مختلف را برای هرچه بهتر شدن فضای نقد و بررسی تحولات گرافیک ایران منتشر می نماید.
لازم به ذکر است که "رنگ" ازانتشار جوابیه و نوشتار از سوی مخاطبان و صاحبنظران ، در جهت حفظ این فضای مطلوب استقبال میکند .
مجله الکترونیکی "رنگ"
پس از خواندن خبر نمایشگاه سیاتل- تهران و واکنش شتابزده دوست و طراح جوان آرش تنهایی بر آن شدم نکاتی را بر شمارم که در زیر میخوانید:با وجود بر‌آشفتگی بیش از حدی که این خبر بر‌انگیخته باید گفت این نمایشگاه از فقدان ایده منسجم و شتابزدگی در انتخاب شرکت کنندگان رنج می‌برد و چنان نمایشگاه پر اهمیتی نیست که این همه پر سرو صدا برایش بلند کنیم ، چه، گرداننده اصلی در سفر کوتاهی به تهران به همراه گروهی از سفیران صلح(!) بدون صرف زمان کافی و در شرایط غیر عادی (در لابی هتل1) با تعدادی از طراحان (از جمله نگارنده) دیدار می کند، و سپس طی روندی که جزییات آن برنگارنده نامعلوم است تعداد معدودی نیز به جمع شرکت‌کنندگان اضافه می‌شوند.
تنها نکته دقیق مورد اشاره آرش تنهایی را می‌توان این شمرد که این نمایشگاه خوش‌ظاهر و با بسته‌بندی پر طمطراق که به زودی افتتاح می شود ، آن چیزی را که ادعا می کند در خود ندارد، و عنوان عبارت "طراحان پس از انقلاب" سنگ بزرگی است که گردانندگان از پس بلند کردن آن بر نیامده‌اند. چنین ادعایی مسئولیت سنگین تحقیق و به‌روز نگه‌داشتن آرشیوی از طراحان "معاصر" ایران را می طلبد که از طریق بنای موسسه‌ای تحقیقاتی که کارش را با تولید محتوی بر مبنای مستندات و منابع علمی و نه حب بغض های "حیدری ـ نعمتی" و جناحی انجام دهد که با شرایط فعلی و بدون حمایت های مادی و معنوی مورد نیاز، ظرفیت انجامش در کشور وجود ندارد. در خبر منتشر شده نه از مقاصد پشت پرده این نمایشگاه حرفی زده شده و نه از دلیل انتخاب این دو شهر سخنی به میان‌آمده‌است، داستان هایی که به نقل از گردآورنده اصلی و فرعی2 به جای توضیح متر و معیارشان در انتخاب طراحان، در وب‌سایت نمایشگاه3 آمده است، انگار کمکی به رفع سو تفاهم نگارنده " تهران سیاتل عشق‌آباد " نکرده است.نکته جالب توجه دیگر اینکه پوسترهای آمریکایی با اختلاف فاحشی از نظر اندازه کوچک‌تر از پوسترهای ایرانی‌اند که این مساله آنها را کاربردی‌تر میکند، (A3 در برابر 100 در 70). در مقابل پوسترهای ایرانی کمتر تجاری می نمایند و بعضا تا مرز سلف پروموشن پیش می‌روند و هنوز معضل بزرگی که وجود دارد این است هنوز آثاری چاپ‌نشده و تک نسخه‌ای را می‌توان به عنوان کار حرفه‌ای جا زد. بی‌توجهی به سابقه‌ی روابط پیچیده دو کشور و تلاش های بعضا بی‌فایده در برقراری گفتگو بین مردمان دو کشور به بی‌ریشه بودن این تلاش دامن می‌زند. اغلب مردمان دو کشور، به دلیل تبلیغات غیر واقعی دولتها، تصور درستی از کشور مقابل نداشته و ندارند و از برداشت‌های سطحی طرف مقابل، می‌توان به خلاصه‌کردن و تقلیل ایران (یا نقشه کاریکاتوری آن) در نمایشگاه اشاره کرد: قطعاتی شبیه به تقصیمات ایالت های آمریکا با درج نامهایی چون : حرم4 ، تهران، مسجدها5 ، عرفان و صوفیگری6 ، نفت7 ،آثار باستانی8 ، قلیان و کباب9 و خواستگاه تمدن ها10 !!!
در عصری که زندگی می کنیم به مدد فراگیرشدن اینترنت، طراح گرافیکی که در حاشیه بماند در واقع خودش مقصر است و اگر از سر عمد، قصد شرکت در این بازار مکاره را ندارد، که آفرین بر او ، یا اگر زبان بلد نیست یا بی عرضه است یا دغدغه‌های نا‌متمرکز و متعدد دارد، (دقیقا مثل اینجانب) و این مهم، وی را خود به خود او را از مسیر ترقی به کمکاری کشانده است، یا درگیری‌های دیگری مثلا امرار معاش، وقتی برای پرتاب بطری11 به امید معجزه یا نجات، به سمت جشنواره‌های خارجی آن طرف آب برایش نگذاشته‌است یا باعث شده‌است به ساز هر فستیوال و جشنواره داخلی به امید پول و جایزه برقصد... خلاصه کلام اینکه، راه ترقی برای همه باز است و کسی جلوی کسی را نگرفته است، پشتکار و سماجت هم بد چیزی نیست : چه بسیار کار‌های بی‌کیفیت و حتی خنده‌دار را می‌بینیم که در بینال های اروپایی انتخاب شده‌اند و یا در سایت های رسمی، فقط نام گرافیک ایران را یدک می‌کشند و این ضعف غربی ها را از درک و تمییز فوت‌و‌فن تایپوگرافی با خط عربی- فارسی و علاقه‌ی کورکورانه‌ی آن ها را به پدیده‌های اگزوتیک12 نشان‌می‌دهد ، همچنانکه دانیل اسمیت، گرداورنده آمریکایی نمایشگاه سیاتل‌ـ تهران به سحر و جادوی حروف فارسی و وسوسه انگیزی آن برای بیننده خارجی اذعان دارد 13. امثال نمایشگاه سیاتل- تهران و نسل ایکس و نمایشگاه هایی از این دست از معضلات بیشماری رنج میبرندنخست آنکه گردآورندگان وطنی شان نخواسته اند راه دور بروند، و خود را خسته کنند : می توانید جای اسم آنها هرکدام دیگر شرکت‌کنندگان را بگذارید، فرقی نمی‌کند؛ همه برای خودمانی نگه‌داشتن اندرونی به یک دار و دسته اکتفا کرده‌اند وبه جای معرفی استعدادهای جدید از لیست‌های قدیمی قدمی فراتر نرفته‌اند.دوم اینکه استفاده‌ی از توجه ویژه رسانه‌ها به ایران، به دلیل اغتشاشات خاورمیانه14 ، تاریخ مصرفی، محدود و موارد مصرفی،بسیار سطحی دارد، قراردادن منتخبی از پوسترهای فرهنگی ایران در بستری سیاست زده و متاثر از اوضاع آشفته‌ی جهانی، نه تنها کمکی به حل مسائل بزرگتر نمی‌کند، باعث می شود، ماشین بزرگ تبلیغاتی غرب تمام پتانسیل مثبت فرضی را هم که برایش مفروض است، با اشاره هایی کلی قلب کند و در جهت عکس به‌کار گیرد و نمونه‌های بسیاری از این دست را می‌توان در نمایشگاه‌های متعدد از هنر معاصر ایران و بازتاب غیرواقعی و در نهایت به ضرر ایران و ایرانی را در انعکاس آنها در سراسر دنیا مشاهده کرد .و معضل آخر، ایده‌های سطحی و نخ نما و در اینجا تظاهر به گفتگو15 ، که از فقدان مانیفستی قوی رنج می برند که بتواند پا را فراتر از حد شعار بگذارد چه برسد به اینکه چیزی را نقد‌کند. با این‌همه در این نمایشگاه طراحان حرفه‌ای و بسیار با استعدادی حضور دارند و ایراد آرش تنهایی را مبنی بر نمایندگی نکردن این افراد به کلیت طراحان پس از انقلاب، می‌توان با اضافه کردن اسم چند نفر بی اثر کرد، اما ایراداتی که به روش تحقیق منجر به انتخاب فعلی نمایشگاه مطرح است به جای خود باقی است. این همه بهانه ای شد برای باز‌کردن راهی برای نگاه واقع‌بینانه‌تر به حرکت‌هایی چنین، در بستر بین‌المللی و نه صرفا نظری محدود و محصور به جغرافیای ایران. با تاکید ویژه بر خودداری از سهل‌انگاری و آسان‌گیری مسائلی که به چهره گرافیک ایران در دنیا مرتبط می‌شود. شنیده ها حاکی است تلاش هایی در جهت بردن این نمایشگاه به شهرهای دیگر از جمله نیویورک در جریان است و امید است روندی که پیش گرفته شده در قدم‌های بعدی اصلاح شود و به جای عنوان عبارت "طراحان پس از انقلاب" در متن منتشره نمایشگاه، موضع فروتنانه تری اتخاذ شود که حساسیت های کمتری ایجاد کند.پس نوشت: همین‌جا از صراحت حرف هایم از همه پوزش می‌خواهم و امیدوارم که رنجشی ایجاد نکرده باشم.*در میان حمایت‌کننده ها (اسپانسر‌های) این نمایشگاه چند شرکت بزرگ مرتبط با تجارت قهوه دیده می شود و ساختمان مرکزی شرکت استارباکس در سیاتل میزبان این نمایشگاه است ! و همین ارتباط نمایشگاه قبلی(سیاتل‌ـ هاوانا) را کوبا مشخص میکند و اینکه شرکت های بزرگ تجاری آمریکایی با وجود تحریم ها از دسترسی به بازار بزرگ ایران (با توجه به میانگین سنی جوان کشور) محرومند و عملا از برقراری دوباره رابطه با ایران سود سرشاری می‌برند کمی نیت های به ظاهرخیر‌خواهانه برگزاری این نمایشگاه را خدشه دار میکند. دانیل اسمیت گرداننده اصلی برای شرکت قهوه استارباکس16 کار می‌کرده است و به نقل از وب سایت نمایشگاه همواره از کیفیت بد قهوه در ایران شکایت داشته‌است!
امیر علی قاسمی
شهریور هشتاد و هفت
1- بنا به دلائلی، گروه امریکایی ار دیدار با شهروندان عادی در خارج از هتل منع شده بودند!2- در تحلیل نمایشگاه تهران – سیاتل باید اضافه کنم گرداورنده / طراحان ایرانی، بصورت واکنشی عمل کرده و ایده‌ی به اصطلاح ابتکاری این طرح از طرف آمریکایی نشات می‌گیرد و ظاهرا مجالی برای تفکر در مورد پیامی که نمایشگاه مخابره خواهد کرد و تلاش برای اخذ موضعی غیر منفعل، به طرف ایرانی داده نشده است.3- وب سایت نمایشگاه تنها به زبان انگلیسی است.4- محدوده استان خراسان5- محدوده استان اصفهان و فارس6- محدوده استان کردستان و خوزستان7- استان هرمزگان و بوشهر8- استان خراسان جنوبی9- استان آذر بایجان غربی و شرقی10- استان سیستان و بلوچستان11- بخوانیم پوستر
Exotic -12 The exoticness of Persian typography is strange, seductive and utterly -13 fascinating to an outsider.14- بخوانیم ماهی گرفتن از آب گل آلود15- هیچ طراح ایرانی برای حضور این نمایشگاه دعوت نشده است و تنها از استاد طراحی سوری الاصلی که کشورش را در اواخر دهه هفتاد ترک‌گفته برای سخنرانی دعوت شده است. starbucks -16