مجموعه پوستر جشنواره تئاتر فجر امسال اثری نو و جدید است و رفتار و ساختارش بر اساس گرافیک معاصر جهان. یک جشنواره باید دارای پوستر استثنایی باشد که به یاد بماند و این مجموعه دارای این ظرفیت است. بهخاطر تداعی ماسکهای معروف غم و شادی تئاتر که از یونان باستان تا دوران مدرنیته، نماد تئاتر هستند، مرتبط با این حوزه است. فکر میکنم این واکنشها بهدلیل ساختار مدرن این پوستر است و شاید عادت چشمی و سواد بصری ما هنوز به شیوه کلاسیک گرایش دارد. چرا رفتار مدرن پوستر شوخی تلقی میشود؟ برای من سؤال است که چرا پوسترهای جشنوارههای فجر تا این اندازه حساسیتبرانگیز هستند. سالی که پوستر تئاتر جنجال بسیاری درست کرد، نقیصههایی داشت که میشد دربارهاش حرفهایی زد و کسی نمیتوانست جواب قانعکنندهای بدهد، از نظر زیباییشناسی هم ایراد داشت اما چرا این حواشی با گذشت سهسال خاتمه نمییابد. درباره پوستر جشنواره فیلم فجر هم امسال سؤالاتی مطرح شد در حالی که ساختار درستی دارد و زیباییشناسیاش در حد آکادمیک است، تنها سؤال من این است که سیمرغ چه نسبتی با اسپلشهای آب دارد؟ در افسانههای ایرانی سیمرغ متعلق به کوه قاف است.
میگویند مجموعه 6تایی پوستر تئاتر فجر امسال درشأن جشنواره نیست، شأن جشنواره چیست؟ اگر جشنواره آثار کلاسیک یا جشنواره قرآن یا جشنواره دفاع مقدس بود من این حرفها را میپذیرفتم اما فیلم و تئاتر که دارای ظرفیتهای کمدی هستند. مگر حضور دلقکها در فرهنگ نمایش غربی یا مبارک و سیاهبازی در نمایش روحوضی ایرانی طعنهای به زندگی نیست؟
حتی اگر این پوستر را شوخی تلقی کنیم مگر جشنواره فیلم و تئاتر ما خیلی درخشان و بیعیبونقص است؟ خودمان که میدانیم صاحب چه جشنوارههای بینظم و غیرقابلقبولی هستیم؟ قبل از آنکه به دیگران جوالدوز بزنیم به خودمان سوزنی بزنیم؛ چرا –جانبدارانه- برای یک پوستر که دوماه بعد فراموش میشود و تأثیری در جشنواره سالهای بعد ندارد جنجال میسازیم؟! چرا درباره پوسترهای زشت سینمایی که پشت شیشه بقالیها نصب شده حرفی زده نمیشود؟ هیچ کجای جهان اینگونه نیست؟ همین فیلمها نماینده سینمای ایراناند و آن جشنواره نیز همین فیلمها را نمایش میدهد.
چرا به پوستر این همه اهمیت داده میشود؟ یا رونمایی پوستر تئاتر و سینما برای چیست؟ چرا پوستر را بهانه تبلیغ میکنیم. نشست مطبوعاتی جشنواره بدون رونمایی پوستر ناقص است؟ اگر نشست برای اطلاعرسانی جشنواره است چرا به جنجال پوستر، که یک بخش کوچکی از جشنواره و این اطلاعرسانی است، میانجامد؟ چرا نقد نمیکنیم بسیاری از سالنها نقص نور و صدا دارند؟ تئاتر شهر دارای صندلیهای نامناسب است، تالار وحدت مشکل نور دارد و... اصل تئاتر اینهاست. من شنیدهام گروههای تئاتری ساختمانهای خالی را برای تمرین با قیمتهای بالا اجاره میکنند، چرا به این مسائل پرداخته نمیشود؟!
در حوزه تشخیص آرتیستیک و تخصصی یک پوستر، خبرنگار متخصص میتواند نقد بنویسد و نظر دهد همانطور که منِ ابراهیم حقیقی درباره مقاله یا کار رسانهای نمیتوانم صاحبنظر باشم.
پوستر جشنواره تئاتر فجر امسال باید میآمد در سطح شهر و جامعه پخش میشد و ما واکنش مردم را میدیدیم تا بفهمیم آیا آنها هم همین سؤالها را درباره پوستر میکنند؟ خبرنگاران هم بخشی از جامعه هستند اما همه آن نیستند. من بارها نوشتهام که تهران مکان نصب پوستر ندارد. در تمام پایتختهای مهم جهان، از سالهای دور و آغاز قرن بیستم با شروع رشد شهرسازی و رونق یافتن پوستر، مکان نصب پوستر طراحی شده و میشود. در گذشته تهران هم این امکان را داشت اما سالهاست این امتیاز از دست رفته است و کسی نمیگوید این شهر بزرگ خاورمیانه چرا دارای مکان نصب پوستر نیست؛ این بیماری از دیگر اتفاقات هم مهمتر است.
ابراهیم حقیقی