پایین بودن شمارگان کتاب در کشور ما و پایین بودن میزانمطالعه رابطه مستقیمى با پایین آمدن فروش کتاب دارد.
جلد کتاب به عنوان اولین رابط بیننده که مىتواند خوانندهاحتمالى آن باشد و نویسنده، عامل مهمى در تصمیمگیرى مخاطببراى خرید کتاب است. بنابراین طبیعى است که هم ناشر و همنویسنده به کمک طراح، از جلد براى بالا بردن فروش کتاب بهرهببرند.
وظیفه جلد، جذب مخاطب خاص
رضا هاشمىنژاد، مدیر مسئول نشر افق، عنصر زیبایىشناسىو جذابیت را از عوامل مهم و موثر در جذب مخاطب خاص ناممىبرد و در توضیح »مخاطب خاص« مىگوید: وظیفه جلد این استکه مخاطب خاص خود را جذب کند. مثلاً کتابهاى کودک و نوجوانباید براى همان رده سنى جذاب باشد. البته از آنجا که پدر و مادرباید براى خرید کتاب هزینه کنند جلد باید مورد توجه آنها نیز قرارگیرد. وى از عناصر مهم جلد کتاب که در جذب مخاطب تاثیر داردبه اسم، فونت توضیحات پشت جلد و عطف کتاب اشاره مىکند ومىگوید: جذابیت این عناصر، ویترین کتابفروشىها را نیز متفاوتمىکند که موجب رونق فروش کتاب نیز مىشود.
اما کارکرد طرح جلد تنها جاذبه بصرى نیست بلکه به عنوانمنبع اطلاعرسانى در مورد محتواى کتاب نیز به حساب مىآید: درشرایطى که مخاطب براى چند ثانیه فرصت دارد، جلد کتاب باید بهاو اطلاع دهد که آن کتاب همان است که مىخواهد. هاشمىبىتوجهى برخى ناشران به اطلاعرسانى از طریق جلد را ضعفبزرگى مىداند و معتقد است در صورت توجه به این موضوع فروشکتاب نیز بیشتر خواهد شد. تعدادى از ناشران در طراحى جلد ازیونىفرم استفاده مىکنند و نشر افق نیز یکى از آنهاست. مدیر اینانتشارات در مورد فایده استفاده از یونىفرم مىگوید: اگر خواننده ازیکى از کتابها خوشش بیاید با بقیه هم ارتباط برقرار مىکند.
آشنایىزایى نتیجه استفاده از این روش است که از یک جنبهموجب رونق کار ناشران تازه وارد نیز مىشود زیرا اطلاعرسانىبصرى مىکند و مخاطب با دیدن المانهاى ثابت آن ناشر، آن را بازمىشناسد. اما این شیوه معایبى نیز دارد: اگر مخاطب با یکى ازکتابها ارتباط برقرار نکند دیگر سراغ کتابهاى دیگر نیز نمىرود.این مشکل فقط به مخاطب محدود نمىشود و طراحان را نیزدربرمىگیرد: وقتى تعداد کتابها زیاد مىشود، طراح نیز محدودمىشود و دست طراح بسته مىشود. به نظر مىرسد راه حل اینمشکل حفظ کردن چند عنصر ثابت و ایجاد تغییر در تنوع درطراحى جلد باشد.
جلد خوب براى کتاب خوب
ابراهیم حقیقى، طراح گرافیک برجسته کشورمان، جلد را جزو ذاتکتاب مىداند و مىگوید: کتاب خوب باید جلد خوب داشته باشد.
وى طراحى خوب و بها دادن به جلد کتاب را تنها راه جذبمخاطب و فروش کتاب نمىداند و به بالا بردن سطح فرهنگعمومى و ترویج کتابخوانى اشاره مىکند. حقیقى مدرسه و آموزشدر دوران تحصیل را بهترین راه رسیدن به این هدف مىداند.
یونىفرم پنهان
سید شهاب طباطبایى، طراح انتشارات پیام آزادگان است کهیونىفرم این انتشارات را طراحى کرده است و به تازگى به دلیلطراحى جلد کتاب »داستان ناتمام« از طرف بنیاد حفظ آثار وارزشهاى دفاع مقدس مورد تقدیر قرار گرفته است. وى که در نشرساقى نیز استفاده از یونىفرم را تجربه کرده است این روش را درجذب مخاطب مهم مىداند: با طرح جلد ثابت موافقم اما باید المانمتغیر داشته باشد. مخاطب هم به یونى فرم نگاه مىکند. طباطبایىمعتقد است مخاطبان ناشرانى که از طراحان حرفهاى کمکمىگیرند نیز درک بالایى دارند و به جلد بیشتر اهمیت مىدهند. بهعقیده او، سبک طرح جلد نشاندهنده آن است که چه کسى کتاب راطراحى کرده و یک یونىفرم پنهان به حساب مىآید. طباطبایىظاهر جذاب کتاب را در فروش آن بسیار بااهمیت مىداند و مىگوید:معمولاً وقتى ظاهر کتاب خوب باشد، داخلش هم خوب است.
اول خرید، بعد مطالعه
داوود رمضان شیرازى بازرس شرکت تعاونى اتحادیه ناشران وکتابفروشان در اهمیت زیبایى کتاب در فروش آن مىگوید: وقتىکتاب زیبا باشد خریدار بیشتر خوشش مىآید و براى خرید آن زودترآمادگى پیدا مىکند.
با توجه به اینکه کتاب اول خریدارى و بعد خوانده مىشود، طرحجلد، حروفچینى و چاپ آن، همگى در انتخاب مخاطب براى اقدامبه خرید موثر هستند.
جذابیت، لازمه زندگى
تنها ناشران و طراحان به جلد کتاب اهمیت نمىدهند بلکه اینموضوع براى نویسندگان نیز مهم است. سمیرا اصلانپور یکى ازآن دسته نویسندگانى است که به این مساله بسیار بها مىدهد ومىگوید: خود من نسبت به طرح جلد حساسیت دارم و معتقدمطراحى باید با هماهنگى با نویسنده انجام شود. وى با اشاره بهاینکه گاهى طرح جلدها مطابق با شرایط روز نیست مىگوید: بعضىجلدها انگار مال 20 سال پیش است و این فکر را به ذهنمىرساند که شاید این کتاب، جدید نباشد. اصلانپور معتقد استکه اگر کتاب واقعاً یک کالاى فرهنگى باشد، طرح جلد آن تاثیربسیار زیادى روى فروش مىگذارد اما با توجه به اینکه در کشور ماشمارگان کتاب بسیار پایین است این موضوع نیز کمتر به چشممىخورد: اینکه اسم نویسنده کجاى جلد نوشته شود. اسم چندکلمهاى باشد. رنگ در تناسب با موضوع باشد. حروفچینى، نوعکاغذ، جلد، قطع کتاب و... همگى در جذب مخاطب و فروش کتابتاثیر دارد. وى آراستگى و جذابیت در حد اعتدال را از لازمه هاىزندگى هر فردى مىداند که در مورد مطالعه نیز مصداق پیدا مىکندو بها دادن به ظاهر را با اهمیت مىسازد.
لینک به منبع