جلسه نقد و بررسی آثار فرزاد ادیبی/ عکس: علیرضا امتیاز

در ابتدای جلسه شهاب اشتری مدیر مسئول نشریه اینترنتی رنگ، سخنرانان را معرفی و توضیحاتی را در ارتباط با این مجموعه جلسات به حاضرین ارایه کرد.

در ادامه قباد شیوا با یاد آوری خاطره ای از کارت تبریک نوروزی که یک تکه جاجیم زیبا بود و از طرف فرزاد ادیبی رسیده بود سخنانش را شروع کرد و در ادامه به بیان نظراتش در ارتباط با کارهای فرزاد ادیبی پرداخت . شیوا اظهار داشت که فرزاد ادیبی هنرش را به پول و مشتری نفروخته و رگه هایی از ایرانی بودن به مفهوم کامل در آثارش دیده میشود و خوشحالی خود را از باقی ماندن کسانی که حیثیت و هنرشان برای آنها در این حرفه هنوز اهمیت دارد، ابراز کرد.

این طراح گرافیک ادامه داد: کلیت آثار ادیبی یعنی طنزگونه گی، دارابودن روحیه شاعرانه و عرفانی بودن آنها، خود و هویت اوست.

شیوا در ادامه افزود: فرزاد ادیبی هنرمندی است که در سکوت و بدور از هیاهو در آتلیه اش کار میکند و گرافیک صحیح می آفریند.وی با اشاره به اینکه هنر ایران هنر کاربردی بوده و هیچگاه جنبه زیبایی صرف نداشته و در خدمت مردم بوده خاطرنشان کرد که تنها تکنولوژی ساخت به ایران آمده و ما خود فرهنگ گرافیک را داریم و بحث غربی و وارداتی بودن گرافیک ، دامن گیر بسیاری از طراحان و حتی اساتید ما شد و در این میان حضور طراحان جوانی که به هویت خودمان پایبندند، مغتنم است و آنان بسیار قابل احترامند.

سخنران بعدی احمدرضا دالوند منتقد هنری بود.وی ابتدا از خود به عنوان یک تصویرگر یاد کرد و اینکه بیشتر ایده ها و تصاویر ذهنی وی امروز تبدیل به نوشته شده و از وی یک منتقد ساخته است.دالوند پس زمینه کار خود را زندگی در دوران جنگ ، صدای آژیر و بمباران عنوان کرد و اضافه کرد: من باید در همین هیاهو کار میکردم و آثارم بسیار به زندگیم نزدیک بود.در مقایسه با گرافیک امروز ما هیچ ابزاری در اختیار نداشتیم ولی در زمان حاضر که پدیده دیجیتالیزم در زندگی و باطبع در گرافیک بر همه چیزغالب شده و بسیاری از آثار بی هویت شده اند، کالیگرافی های فرزاد ادیبی انسان را تشویق به حفظ هویت میکنند.

دالوند خاطر نشان کرد: حد هر اثر را تنها با سلیقه و فهم خودم تعیین نمیکن و این را از هنگامیکه تصویرگری انجام دادم یاد گرفتم.نوشتن بوسیله تصویر بسیار سخت است اما طراح حرفه ای این کار را بخوبی آموخته و انجام میدهد.

وی گرافیک ایران را به دو دوره قبل از ممیز و پس از ممیز تقسیم کرد و اضافه کرد که ممیز به عنوان نقاش و تصویرگر وارد گرافیک شد و کم کم آثارش از تصویرگری به طراحی و بعد عکاسانه در آن تبدیل شد.

این منتقد هنری اظهار داشت آثارفرزاد ادیبی از چنین بعد فکری نشات میگیرد.جایی از خوشنویسی استفاده میکند به مانند خطاط ،یعنی خط کاربردی است .در میان طراح گرافیکهایی که از خط استفاده میکنند فرزاد ادیبی بهترین است، البته بعضی از آثارش تحت تاثیر ممیز یا دیگران بوده اما بطور کلی تاثیر خاصی نپذیرفته است. آثار ادیبی حتی بدون کامپیوتر قابل اجراست و اگر برق نباشد هم وی به کارش ادامه میدهد!

دالوند اشاره کرد آنجا که خوشنویسی وارد اثر ادیبی میشود مشخص است که وی قداست و احترام خاص برای آن قایل است.این آثار روح کالیگرافی دارند و وی ایده خود را از فیلتر کالیگرافی میگذراند پس روح کالیگرافی و ذهن مدرن امضای فرزاد ادیبی است.اما دخالت عنصر عکاسی، طراحی های طنزآمیز و کلاژها، نشانگر فرزاد ادیبی نیست وشاید به دلیل جبر زمانه یا کمبود وقت باشد.

وی خاطر نشان کرد در تاریخ هرزمان فرصتی برای تفکر بوجود آمده طراحی نیز به تبع آن رشد کرده و دیزاین با فکر و شعور آمیخته شده است.

پس از دالوند، بهراد جوانبخت صحبتهای خود را با سخت بودن نقد آثار نسل قبل از خودش آغاز کرد.به عقیده این طراح گرافیک نسل پنج،فرزاد ادیبی از جمله طراحانی است که در عین پرکار بودن آثارش دیده میشود و این دیده شدن اثر بسیار مهم است.

جوانبخت اضافه کرد وسواس در اجرای آثار ادیبی بسیار زیاد است.وی به فضای سیال کالیگرافی در آثار ادیبی اشاره کرد که بنظر می آید از دیزاین معمول و مقتضی گرافیک، جدا شده است.او نیز به مانند دالوند تاثیر کامپیوتر در آثار ادیبی را کم دانست.

جوانبخت استفاده از عناصرتصویری دوره قاجاریه را یکی از نشانه های آثار ادیبی دانست و تصویرسازی های تک رنگ و هاشورخورده را بهترین بخش این آثار برشمرد و خاطرنشان کرد در حروفچینی و طراحی عناوین پوستر، نشریات و تیترها سعی شده متفاوت رفتار شود و البته هر جا کار با دست انجام شده موفقتر بوده چون فضای کار بداهه سازی شده است.

جوانبخت افزود آثاری که در آنها کمتر با رنگ کار شده بسیار جذاب تر و موفق تر است.

وی اظهار داشت شما به عنوان عضو هیئت انتخاب نمایشگاه پوستر نسل پنج بیان کردید با اینکه پوسترهای چاپ نشده ،اعمال سلیقه سفارش دهنده را نداشتند اما آثار  درخشانی نبودند.رویهمرفته در مورد آثار بدون سفارش خود چه نظری دارید؟ ادیبی نیز اظهار داشت که البته این اثر سفارشی نبوده و چون درمیان کارهای غیر ایرانی قرار میگرفت خواستم روحیه ایرانی داشته باشد.پس از تصویر عباس میرزا استفاده کردم و امضای خود را به مانند شمشیر در پر شالش قرار دادم و همانطور که تفنگ ناموس یک سرباز است، امضا ناموس طراح گرافیک است.

جوانبخت از ادیبی در مورد استفاده از یک ایده در آثار گوناگون پرسش کرد و ادیبی نیز اظهار داشت کاملا حق با آقای جوانبخت است و من تحت تاثیر ایده های مختلفم اما برخی دوستان به علت فرم گرایی رایج در آثار امروز میخواهند یک یا چند فرم همراه با حروف را در اثر ببینند و باصطلاح از کار رد شوند.

بهراد جوانبخت که با نمونه و مثال از روی کارها صحبت میکرد اظهار کرد که بنظرمیرسد بعضی از آثار از زاویه دیزاین و اجرا نزدیک به آثار دیگر و در خور طراح گرافیک حرفه ای مانند  ادیبی نیست یا با وسواس خاص ادیبی اجرا نشده است و ادیبی پاسخ داد من همیشه در آثارم در درجه اول پیامی که باید به مخاطب منتقل شود را در نظر میگیرم و طبق تقسیم بندی که در ذهن دارم با توجه به آن اثر را می آفرینم.

فرزاد ادیبی اظهار داشت من مقید به امضای مشخص یعنی لهجه مشخص نیستم و هر جایی باید با زبان خودش صحبت کرد.برای مثال هنگامیکه برای کودک طراحی میکنم باید با زبان و تصویر قابل فهم برای کودک کار کنم .

این هنرمند طراح گرافیک برای تعدادی از آثارش توضیحاتی ارایه کرد و به پرسشهای حاضرین پاسخ داد.

در پایان جلسه نیز احمدرضا دالوند با تیزبینی خاص خود اظهار داشت قباد شیوا از حافظه خود استفاده کرد، من از نوشته و کاغذ و بهراد جوانبخت از لپ تاپ ، و خود این امر تفاوت دیدگاه نسل های گوناگون را در برخورد با یک موضوع نشان میدهد!

 لازم به ذکر است که این جلسه  توسط سرای اهل قلم و مجله الکترونیکی "رنگ" برگزار شد.