- سومین نمایشگاه تایپوگرافی
در این نمایشگاه 58 اثر با موضوع ضرب المثل های ایرانی به نمایش گذاشته شد.
گزارش کامل این مراسم در پی می آید:
مراسم افتتاحیه از ساعت 16 در نگارخانه تهران آغاز شد ، چیزی که از همان ابتدا جلب توجه می کرد کاسه هایی بود که روی آنها نوشته شده بود " بخوری پاته نخوری پاته " و این آغازی بود برای پذیرایی از هنرمندان .
در ادامه و پس از گذشت حدود 1 ساعت انتظار ها به پایان رسید و ساعد مشکی صحبتهای خود را آغاز نمود وی در سخنان خود گفت :
" من از طرف رنگ پنجم به همه کسانی که تشریف آوردند خوش آمد می گویم به همه شرکت کننده ها و بیننده های عزیز و به استاد انوری که تشریف آوردند ، جای خانواده آقای گلپایگانی اینجا خالیست چون یک خوشآمد گویی ویژه باید به این خانواده می گفتیم ، به خاطر نمایشگاه و همکاری آنها.
رنگ پنجم از زمستان سال 1380که تاسیس شد تا کنون نمایشگاه های زیادی را در سطح داخلی و خارجی بر گزار کرده است که همگی در جریانش هستید و خیلی خوشحال هستیم که سومین نمایشگاه تایپوگرافی را برگزار می کنیم البته با عنوان ضرب المثل ها.
این نمایشگاه چهار تفاوت عمده با نمایشگاه های قبلی دارد یکی اینکه آثار مرحوم گلپایگانی را به صورت جنبی برگزار کردیم که گزیده ای ازروی جلدهای ایشان است ، گلپایگانی از طراحان برجسته کشورما در دهه 40 و 50 بوده و و هم اکنون در میان ما نیست اما آثار ایشان نشان می دهد که دغدغه تایپ وتایپوگرافی داشتند ،ما از این پس بنا داریم در هر نمایشگاه تایپوگرافی از یکی از پیشکسوتان این رشته تقدیر کنیم و نمایشگاهی هر چند کوچک از آثار آنها داشته باشیم."
مشکی ادامه داد : "اولین نمایشگاه را با کارهای آقای گلپایگانی شروع کردیم ، که به نظر می رسد نسبت به هم نسلان خود حساسیت بیشتری نسبت به تایپ و تایپوگرافی داشتند ، دومین مطلب این است که از موضوع فردی در آمده ایم و به طرف این رفتیم که حتی در قضاوت هایمان هم بیشتر به هماهنگی موضوع و تایپ بپردازیم و آثاری که گزینش شدند از بین 872 اثر انتخاب شدند.
خصیصه سوم این است که همزمان در سه شهرستان این نمایشگاه افتتاح شده ، علاوه برتهران در شیرازو اصفهان هم این نمایشگاه را دایر کردیم من جا دارد که از مرتضی محلاتی در شیراز که زحمت برپایی نمایشگاه را در شیراز به عهده داشتند تشکر کنم ، همچنین از شرکت مشکوه و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس و در اصفهان هم از نقش خانه حوزه هنری و آقای مرتضی آکوچکیان هم که زحمت برپایی این نمایشگاه رو در اصفهان به عهده داشتند تشکر کنیم ، اما خصیصه چهارمی که این نمایشگاه دارد این است که ما تصمیم گرفتیم به جهت اینکه تشویقی باشد و جای نظریه پردازی را بیشتر کند و مباحثه ای انجام بشود ، چند نفر از آنهایی که کارشان را فرستاده بودند و جوان هم بودند بدون در نظر گرفتن اولویت گزینش کنیم و از کارشان تقدیر کنیم ، ابتدا قصد دارم که از استاد حسن انوری که لطف فرمودند و مقدمه، کاتالوگ را برای ما نوشتند و در این مورد به هر حال بسیار متخصص و صاحب نظر هستند خواهش کنم که تشریف بیارورند و بعد از صحبت های ایشان من نام سه تن از دوستان ر اعلام خواهم کرد."
در ادامه حسن انوری پشت تریبون قرار گرفت و مطالبی را در رابطه با ضرب المثل ایراد کرد.
وی با تقدیر از حرکت صورت گرفته گفت:
" مثل چیست؟ در وهله اول مثل یک جمله یا یک عبارت است یعنی یک جمله ایست از گذر دستوری یا یک عبارت که شامل دو و یا حداکثر سه جمله بیشتر نیست منتها از نظر خلق هنری این عبارت یا جمله در واقع در طول روزگاران تراش خورده و به همان شکلی که به دست ما رسیده به کار می بریم و به آیندگان می سپاریم ، درواقع بزرگترین خصیصه مثل همین تراشخوردگی است.
"باد آورده را باد می برد" این همینطور به کار می رود ، مثل درو واقع یکی از انواع ادبی است . قدما مثل را یکی از دوازده نوع ادبی می شمرده اند ، اگرچه در انواع ادبی جدید " مثل " جای مشخصی نداره ولی در نزد قدما جای مشخصی داشته و یکی از انواع ادبی شمارده می شده است.
مثل در واقع از دل تاریخ بیرون می آید . چه کسی برای اولین بار به کار برد"بادآورده را باد می برد" پی برده است ، نمی دانیم ."
وی گفت : " مثل ها گوینده ندارند اگر مثل روانشناس سوییسی کارل یونگ معتقد به ضمیر ناخودآگاه جمعی باشیم باید بگوییم که مثل از ضمیر ناخودآگاه جمعی سرچشمه می گیرد و از دل تاریخ بر می آید به همین دلیل است که مثل می تواند آیینه روحیات یک ملت باشه .اگر بخواهیم روحیات ملت ایران را بشناسیم یکی از بهترین راه ها تحقیق در امثال فارسی است امثال فارسی را از قدیم یا حداقل از قرن دهم جمع کرده اند .اولین کسی که امثال فارسی را جمع کرده شخصی است به نام حبله رودی. که کتابش را سالها پیش زنده یاد دکتر کیا چاپ کرده است.بعد ازآن کتابهای مختلفی در مورد مثل نوشته شده ، که معروف ترینش کتاب امثال حکم دهخدا است. بنده هم با تعدادی از همکارانم در این سه سال اخیر تلاش کردیم امثال رو جمع آوری کنیم که نزدیک به سی و یک هزار مثل تا کنون دست آورد این گروه بوده است.
ولی وقتی که به این مجموعه نگاه میکنیم می بینم که بعضی از این مثل ها در کتاب ما نیست، معلوم میشود که تعداد مثل ها خیلی خیلی بیشتراز این تعدادی است که در کتاب ها آمده است. امثال حکم مرحوم دهخدا دوازده هزار مثل دارد ، با اینکه چهار جلد است و علتش این است که ایشان در باره مثل توضیحاتی می دهد مترادفاتی می آورد درباره بعضی از مثل ها ، خیلی بیش از حد سخن می گوید مثلا "هنر نزد ایرانیان است و بس"در باره این مثل نزدیک به صد صفحه مطلب نوشته است نکته دیگری که درباره ضرب المثل ها میشود گفت این است که اغلب گرد آوردندگان آن از جمله خود مرحوم دهخدا مثل را با تعبیر و اصطلاح یکی دانسته اند ولی به نظر بنده اینها یکی نیست و من در کتاب خودم اینها را جدا کردم یعنی مثل را در دو جلد آورده ام و تعبیر ها و منایات را در دو جلد دیگر . برای اینکه کاملا مسئله روشن بشود همانطور که قبلا هم گفتم، مثل تراش خورده است و اغلب صرف نمی شوداز نظر دستوری"باد آورده را باد می برد" باد آورده را باد خواهد برد را دیگر مردم به کار نمی برند ولی تعبیرات صرف میشود الان در روبرو می بینم ، "چشمات آلبالو گیلاس می چینه" این صرف میشه؟ "چشماش آلبالو گیلاس می چید" یا خواهد چید یا می چینه ، این مثل نیست این تعبیره اصطلاحه منتها مثل گونه هست. به همین دلیل است که در کتاب های مثل اینها را آورده اند. نکته دیگری که در مورد مثل میشود گفت این است که همانطور که قبلا هم اشاره کردم مثل آیینه روحیات هر ملتی است، از همین روست که میشود مثل هایی در بین اقوام مختلف نشان داد که در واقع میشود گفت شبیه هم هستند ولی بعید به نظر می رسد که سرچشمه واحدی داشته باشد مثلا در فارسی داریم : زیره به کرمان می برد عین این مثل در عربی هست که میگوید : "خرما به حجر می برد" حجر یک منطقه ای در عربستان است که خرمایش معروف بوده است. خرما به حجر بردن درست مثل زیره به کرمان بردن است و در انگلیسی می گویند زغال سنگ به نیو کاسل می برد. بنابراین بعید به نظر می رسد که اینها منشا واحدی داشته باشد بلکه تجربه ایست که در این امثال تبلور یافته است.
نکته دیگر که می شود در مورد امثال گفت این است که مثل در واقع تبلور روحیات یک ملت است این است که اخلاقیات و خلقیات یک ملت را می شود از روی امثال آن ملت بررسی کرد ، بنده مختصری که در این باره تامل کرده ام، به این نتیجه رسیده ام که متاسفانه و متاسفانه اگر که یک جامعه شناسی بیاید امثال فارسی را بررسی کند متوجه می شود که اینها از دل چه ملتی بیرون آمده ، ملت ایران از لحاظ اخلاقی زیاد نمره خوبی نخواهد داشت، متاسفانه!
به هر حال مثل بیشتر باید جمع آوری بشود و بیشتر به آن پرداخته بشود ،اگر این نوع کار ها که واقعا خیلی ابتکار آمیز است درباره امثال انجام بشود بسیار مفید است ، متشکرم از اینکه به عرایض من گوش دادید."
در ادامه ساعد مشکی سه طراح را به عنوان تقدیر شدگان این نمایشگاه نام برد:
زینب ایزدیار ، محمد رضا عبدالعلی و مهدی نقاش زاده هنرمندانی بودند که از آنان تقدیر شد.
در این مراسم امراله فرهادی ، مصطفی اسدالهی ، همسر مرحوم مرتضی ممیز ، رضا قیصریه ، مرتضی زاهدی ، فرشید شفیعی ، علی دهباشی ورضا کیانیان بازیگر سرشناس سینما نیز شرکت داشتند.
- گزاش تصویری این مراسم را در زیر مشاهده کنید:
- آثار گلپایگانی به صورت جنبی به نمایش در آمد
