گزارش: زهرا نعیمی
عکس: خلیل امامی
مجله الکترونیکی رنگ ،نشست «مروری بر آثار گرافیک مهران زمانی» با عنوان «دیگران» را عصر روز پنجشنبه در خانه هنرمندان برپا کرد.
به گزارش رنگ در این مراسم علاوه بر گفتگوی بهراد جوانبخت با مهران زمانی و نمایش مجموعه آثار این هنرمند، ساعد مشکی نیز درباره آثار و شخصیت زمانی سخنرانی کرد.
ابتدای مراسم با صحبت های شهاب اشتری صاحب امتیاز و مدیر مسوول مجله رنگ درباره ایده برپایی این مراسم و معرفی مهران زمانی به عنوان یک هنرمند پرکار اما کمتر شناخته شده، آغاز شد.
وی اعلام کرد این مراسم همزمان با رونمایی لوگوی جدید مجله الکترونیکی رنگ انجام می شود که توسط بهراد جوانبخت طراحی شده است. اشتری در پایان از فرهاد فزونی به خاطر طراحی لوگوی قدیمی این مجله تشکر و قدردانی کرد.
پس از آن ساعد مشکی با تاکید بر شخصیت درونگرای مهران زمانی و کمتر دیده شدن او گفت : یک نمایش تصویری برای مهران زمانی تنها دیدن آثار او در سکوت و بدون هیچ کلامی است . چرا که او آنقدر هنرمند بی جنجالی است که شاید بهترین صحبت برای او سکوت باشد. اما صحبت می کنم به خاطر شخصیت و وقاری که در کارها و در شخصیتش وجود دارد.
وی اضافه کرد: هر وقت کسی مثل من کتابی چاپ می کند و جایزه ای می گیرد هیاهو می کند اما کسی مثل مهران بدون حاشیه جایزه اش را می گیرد و بعد سرکارش می رود و دایم کار می کند .با توجه به اینکه تاریخ قاضی خوبی است باید بگویم تاثیراتی که مهران بر پهنه گرافیک ما گذاشته زیاد است و او نقطه ای روشن برای گرافیک ماست.
مشکی گفت: جهان امروز ما پر حاشیه است و تقریبا امری طبیعی است که هر چه پرسر و صداتر، مطرح تر.اما مهران اینگونه نیست و اگر خیلی جاها اسمی از او هست به خاطر وقار اوست؛ شخصیتی که بسیاری از کارهایش شبیه آن است. و شاهد آن اینکه از فضاهای منفی به خوبی و خلاقانه استفاده می کند .
وی نقطه عطف و قابل تاکید در کارهای زمانی را شناخت و درک خوب او از طراحی به معنی واقعی اش عنوان کرد و گفت : مهران صفحه را خیلی خوب می شناسد و کنترل می کند نشانه آن هم استفاده خوب از رنگ سیاه در آثارش است که خیلی خوب و بجا و در تعادل با سفیدی استفاده شده است. اینکه چرا اینطور است نمی دانم اما چون خودم هم علاقه به سیاه و سفید دارم می دانم که کنترل رنگ سیاه کار سختی است .
وی در ادامه به شخصیت او اشاره کرد و گفت: نمی خواهم به مهران ظلم کنم و بگویم که عارف مسلک است این ظلم در حق تمام شعرای ما شده و انگار خارج از حیطه عرفان شاعری زاده نشده است.اما این انزوا و متانت و وقار نشانه شخصیت عارفانه او نیست نشانه این است که بدون خودنمایی روزمره کار خودش را می کند.از سال ها پیش یک غم پنهانی در کارهای اوست که نشانه عمق و جدیتی است که مهران در کارهایش دارد .خاصیتی که گاهی در لوگوها ، گاه جلدها و بیشتر در تصویرسازی ها ی او دیده می شود وآن شاعرانگی است.او در بسیاری از روی جلدهایش شعری را به زبان تصویر می سراید. این ها همه قطعا چیزی است که از درونش نشات گرفته و اکتسابی نیست. و این ویژگی است که در سن و سال او که سن پختگی و پیامبری است به وفور دیده می شود.این طور طراحی ها پختگی ، درایت و توانایی می خواهد که مهران زمانی آن را دارد.
مشکی اضافه کرد: توانایی در طراحی و شناخت کاملش از فضا اجازه می دهد تا مهران زمانی توانایی ذهنی اش را در کارهایش به ویژه در لوگوها به خوبی نشان دهد .ما هرگز نتوانستیم مهران را جذب هیاهوها کنیم و هرگز نشد کار مشترکی با او انجام دهیم و حالا از خودش می خواهیم زوایای پنهانی خودش را برای ما معرفی کند.
او در پایان بر این نکته که مهران زمانی نقطه درخشان و روشن در تاریخ گرافیک این سرزمین است، تاکید دوباره کرد.
در ادامه فیلمی کوتاه با موضوع مهران زمانی و گفتگوهایی با طراحان گرافیک درباره این هنرمند پخش شد . این فیلم به جز مونولوگ زمانی شامل گفتگوهایی با منوچهر معتبر به عنوان اولین معلم او در هنرستان و افراد دیگری چون کسری عابدینی، ابراهیم حقیقی، ساعد مشکی ، امرالله فرهادی، تهمتن امینیان، بیژن صیفوری، مرتضی زاهدی ، پریسا تشکری، مجید عباسی، بهراد جوانبخت، مرتضی زاهدی، مسعود سپهر ، آریا کسایی و دامون خانجانزاده درباره مهران زمانی بود. کارگردانی این فیلم را احسان رضوانی بر عهده داشته است.
پس از آن مهران زمانی حین گفتگو با جوانبخت سردبیر مجله الکترونیکی رنگ آثارش را به نمایش گذاشت.جوانبخت در این گفتگو تاکید کرد :بر خلاف آنچه فکر می کردیم که شاید مهران دوست نداشته باشد اما فهمیدیم که خودش هم علاقه دارد آثارش معرفی شود که مهران زمانی نیز پاسخ داد: هرکسی که کار هنری می کند به این نیت است که کارش دیده شود و اگر کار کنی و معرفی نکنی و کار تو با خودت نباشد شاید نبینند و با خودم فکر کردم شاید بد نباشد کارهایم دیده و نقد شود .
زمانی درباره آغاز زندگی هنری اش گفت: دبیرستان بودم که کسی به من گفت هنرستان ثبت نام می کنند .من آزمون دادم و قبول شدم .بعد فکر کردم کار اشتباهی بود.نگران بودم اما بعد از یک ماه عادت کردم.تنها معلم ما منوچهر معتبر بود. کار نقاشی را شروع کردم .اول می خواستم کاملا واقع گرا کار کنم و موفق شدم بعد دغدغه ام این بود که هر موضوعی را زنده تر از خودش نقاشی کنم تا به حقیقتش دست پیدا کنم و بعد از آن عناصر را دفرمه و اکسپرسیو کردم تا شاید بتوانم درون را بهتر نشان دهم.
وی ادامه داد: از سال 69 کار گرافیک را کمی اتفاقی شروع کردم .این کار را انتخاب کردم چون در قیاس با نقاشی که مخاطب کمتری دارد، گرافیک با افراد بیشتری حرف می زند.بعد در مجله ای که کار می کردم سعی داشتم بدون کلام و تنها از طریق تصاویرم با مخاطبان ارتباط برقرار کنم.البته گرافیک کار سختی است چرا که من مجبور بودم برای هر کاری طراحی فونت انجام دهم و بنابراین چند سالی روی طراحی حروف کار کردم.
زمانی همچنین گفت: دغدغه ام این است که کارهایم مستندگونه باشد و مخاطب اتود من را ببیند نه کار اجرا شده و تمیز را تا بهتر بتوانم ارتباط برقرار کنم. در این ارتباط هم اول کارهای پریمیتیو تمدن های قدیمی برایم جالب بود. انگار آن ها زنده اند. اما گاهی بعد از سال ها کارکردن متوجه می شوی بعضی طراحی های بدون فکر بهتر از فکرشده ها از آب درمی آید.
وی درباره استفاده از بافت در آثارش نیز گفت: این کار را انجام می دهم تا حالت مستندگونه در کارهایم حفظ شود و فکر می کنم مخاطبان اینطور کاری شبیه به کار اصلی را می بینند و نه کار چاپی .
نمایش آثار مهران زمانی علاوه بر لوگوها، طراحی جلدهای کتاب و مجلات ، تصویرسازی ها با آثار دیگری از او مثل موشن گرافیک پایان یافت.
در ادامه این برنامه تندیس مجله رنگ به همراه 5 سکه بهار آزادی با همکاری نشر مینوی خرد توسط امرالله فرهادی به مهران زمانی اعطا شد و فرهادی در صحبت های کوتاهی از همه کسانی که برای کشف امثال زمانی تلاش می کنند، تشکر کرد.
در پایان مراسم به چهار نفر از حاضران به قید قرعه هدایایی شامل یک پرینتر از طرف شرکت ماشین های اداری جهان گستر نماینده رسمی HP در ایران و سه عدد رکوردر از طرف گروه شرکت های آواژنگ اعطا شد.
مراسم بررسی آثار مهران زمانی در ادامه فعالیت های خارج از حیطه وب مجله الکترونیکی رنگ با همکاری گروه شرکتهای آواژنگ، اپل ایران، شرکت جهان گستر، نرم افزاری مریم، مجله تندیس، چاپ دارا، انتشارات مینوی خرد و گروه نفر برگزار شد.
اهدا