مجله رنگ | مجله الکترونیکی طراحان گرافیک ایران

نگاهی به پوستر دهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت

سخن رنگ

بدیهی است نظرات مطرح شده در این یادداشت، الزاما نظر «رنگ» نبوده و «رنگ» مطالب مختلف را برای هرچه بهتر شدن فضای نقد‌ و‌ بررسی تحولات گرافیک ایران منتشر می‌کند.
لازم به ذکر است که «رنگ» از انتشار جوابیه و نوشتار از سوی مخاطبان و صاحب‌نظران، در جهت حفظ این فضای مطلوب استقبال می‌کند.

مجله‌ی الکترونیکی «رنگ»

پوستر دهمین جشنواره سینما حقیقت | اثر: علی باقری

دی‌ماه سال 83 با شور و حال دانشجویی و خوشحال از اتمام دوره کارشناسی در رشته گرافیک، جلسه دفاع از پایان نامه‌ام با موضوع پوسترهای سینمایی در حالی برگزار شد که فکر می‌کردم با طراحی پوسترهایی خاص تحولی عظیم در دنیای پوسترهای کلیشه‌ای و تکراری فیلم‌های سینمایی ایران به وجود آورده‌ام و حتماً داوران از دیدن آن حجم نوآوری و بدعت انگشت بر دهان خواهند ماند. اما اولین ایراد یا شاید تنها ایرادی که از کارم گرفته شد یک چیز بود؛ این پوسترها یک چیز کم دارد و آن اینکه اطلاع‌رسان نیستند. برای من که پوسترهای آن روزهای سینمای ایران را کلیشه‌ای و خالی از زیبایی‌شناسی هنری می‌دانستم این ایراد پذیرفتنی نبود و در جواب می‌گفتم اگر هم این ایراد در کار من وجود داشته باشد در عوض آنقدر خلاقیت در کار وجود دارد که می‌توان از عدم اطلاع‌رسانی آن چشم پوشید. زمان کوتاهی پس از فارغ‌التحصیلی و در مواجهه با دنیای کار حرفه‌ای دریافتم که حرفی که دکتر افشارمهاجر در روز دفاعیه در مورد کارهایم زد درست بوده و پوستر یک اثر هنری صرف نیست بلکه می‌بایست در مورد موضوعی که به بهانه‌اش طراحی شده اطلاع‌رسانی کند.
در پوستر یا اعلان از عکس، نقاشی و نوشته و گاهی هم نوشته به تنهایی استفاده می‌شود و یکی از اهداف انتشار آن اطلاع‌رسانی در مورد یک رویداد است.
هدف از بیان این مقدمه کوتاه، نگاهی به رونمایی از پوستر دوره اخیر جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت است که متاسفانه در حد و اندازه پوستر یک رویداد بین‌المللی برای سینمای ایران نیست. در این پوستر که نمایی از پرهای طاووس دیده می‌شود، نوشته در کمترین حجم ممکن استفاده شده و این اتفاق مهمترین نقطه ضعف پوستر محسوب می‌شود چرا که مخاطب داخلی و خارجی این پوستر می‌بایست بتواند اطلاعات این جشنواره را که بصورت فارسی و لاتین نوشته شده، بخواند. اطلاعاتی مثل زمان و مکان برگزاری جشنواره از مهم‌ترین اطلاعات پوستر هر جشنواره ایست که متاسفانه در این پوستر اصلاً دیده نمی‌شود. البته ظاهراً اختصاص فضایی حداقلی به نوشته و تایپ یکی از ویژگی‌های طراحی «علی باقری» است و برای نمونه در پوستر فیلم «آتلان» هم این موضوع دیده می‌شود که نمی‌توان این ویژگی را در توجیه استفاده حداقلی او برای اطلاعات پوستر جشنواره به کار برد و به سادگی از این نقص چشم پوشید.
برای نقد بهتر پوستر این دوره از جشنواره بد نیست صحبت‌هایی که در روز رونمایی از آن انجام شده را مرور کنیم؛ شهنام صفاجو (از مدیران مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که برگزارکننده جشنواره سینماحقیقت است): «طراحی پوستر یکی از امور دشوار و زمان‌بر هر جشنواره‌ای است و طراحان پوستر معمولاً به ایده‌ها و طرح‌هایی مبتنی بر فرم یا مفهوم تکیه می‌کنند که ممکن است مورد توجه قرار بگیرد یا خیر! اما این پوستر که توسط «علی باقری» برنده سیمرغ بلورین بهترین پوستر سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر طراحی شده، ترکیبی از فرم و مفهوم است که امیدوارم نظر اهالی سینمای مستند و دوستان رسانه‌های جمعی را جلب نماید.»
استاد حسین ترابی (مستندساز): «پوستر خوب و چشم‌نوازی است. آقای باقری بسیار باهوش بوده که پاهای طاووس را که بسیاری معتقدند نازیباست، در این پوستر جای نداده و به بال‌های زیبای این پرنده اکتفا کرده است. بنظر من حتی می‌توان براساس این پوستر آنونسی طراحی کرد.»
سید محمد مهدی طباطبایی‌نژاد (دبیر جشنواره) هم بر چشم‌نوازی و زیبایی این پوستر تاکید کرد و آن را گویای زیبایی حقیقت دانست.
محمد شکیبانیا (از اعضای شورای مستند مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی): «این پوستر برای من جالب بود و به نظرم ایده به کار گرفته شده در آن بسیار اجرایی است. در تاریکی چشم‌هایی باز می‌شود و فضایی زیبا را به تصویر می‌کشد که پر طاووس است.»
سیدحسین حق‌گو هم تاکید کرد: «دست‌نویس بودن و خوشنویسی که روی پوستر انجام شده و منطبق بر کل کار بنظر می‌رسد، جالب است. استفاده به جا از هلال‌های روی پر طاووس برای گنجاندن چشم مستندسازان هم اوج شگفتی طراحی این پوستر است.»
عبارت‌هایی مانند ترکیبی از فرم و مفهوم، چشم نواز و صفاتی این چنین کلی به گمان نگارنده اصلاً با روح هنر گرافیک یا ارتباط تصویری سازگاری ندارد. این عبارات آنقدر کلی است که هر طرحی را می توان با آنها توصیف کرد. ازسوی دیگر چشم‌هایی که قرار است چشم مستندسازان را تداعی کنند و روی پرهای طاووس نقاشی شده‌اند برخلاف نظر دوستان حاضر در مراسم رونمایی چندان خلاقانه نیستند. اینکه یک طراح برای طراحی پوستر از تصویرسازی یا نقاشی استفاده کند بد نیست اما باید دید آیا موضوع پوستر سنخیتی با آن نقاشی دارد یا نه. این سکه روی دیگری هم دارد؛ ممکن است عده ای بگویند که برای یک جشنواره سینمایی لزوماً نباید از المان‌هایی سینمایی استفاده کرد و استقاده از عناصری نظیر فریم فیلم و دوربین و ... تکراری شده‌اند. به گمان نگارنده استفاده از عناصر معرف سینما الزاماً رنگ و بوی سینمایی به هیچ پوستری نمی‌دهد و استفاده درست و بجا از تصویرسازی و نقاشی هم می‌تواند یکی از راههای خلاص شدن از تکرارهای پی‌در‌پی پوسترهای سینمایی باشد، اما در مورد پوستر دهمین دوره جشنواره بین المللی سینماحقیقت این قصه شکل دیگری دارد.
بد نیست در این ارتباط نظر خود طراح را هم بخوانیم که گفته: «هر شخصى از منظر و ديد خودش دنياى پيرامونش را درك می‌كند. هنرمندان و مستندسازان هم از اين قاعده مستثنى نيستند. من در طراحى پوستر دهمين دوره جشنواره بین‌المللی سينماحقيقت، هر يك از چشم‌هاى نقاشى شده را كه با شكل و رنگ‌هاى مختلفى قابل تفكيك هستند، به عنوان سمبل و مُعرف هر مستندساز به تصوير كشيده‌ام. در این طراحى سعى شده مجموع چشم‌ها و نگاه‌هاى مختلف در كنار هم تبديل به پرنده‌اى بشود كه به باور همگان مظهر زيبايى و غرور است و اين كنار هم بودن جايى نيست جز جشنواره سينماحقيقت. بايد اضافه كنم كه در اين طراحى پوستر، همه عناصر نقاشی شده است، حتى نوشته‌هاى پوستر دستنويس شده‌اند و سعى شده كه با خطوط روان، پوستر بتواند نگاه‌هاى رها، بازيگوش و پوياى كاشف حقيقت را به بيننده القا كند.»
با احترام به صحبت‌های طراح باید اشاره کنم که توضیحات ایشان درباره این پوستر ضعف‌های موجود در آن را توجیه نمی‌کند. این پوستر در بهترین حالت ، مناسب یک جشنواره دانشجویی آن هم نه در سطح بین‌المللی که در سطح کشور است. تک تک عناصری که طراح از آنها نام برده و تلاش کرده فلسفه و علت کاربرد آنها را توضیح دهد، در نهایت پوستری را تشکیل داده که نه نشانی از پویایی در آن دیده می‌شود و نه جسارت روح مستندسازی در آن نمایان است. مفهوم سینما حقیقت دیدن بی پرده و عریان واقعیت است آنگونه که کمترکسی دیده و یا اصلاً ندیده باشد نه چشم‌هایی با ظواهر متفاوت که بیشتر دوربین‌های مداربسته را تداعی می‌کند!
در این ماجرا نباید از یک موضوع غافل ماند و آن اینکه همیشه در مقابل هر طراح یک سفارش‌دهنده وجود دارد سفارش دهنده‌ای که می‌تواند با درک درست خود از موضوع، طراح را به عرش برده و یا سفارش‌دهنده‌ای که با عدم شناخت و آگاهی کافی ، طراح را (هرچند سیمرغ گرفته و مطرح و ....) به فرش برساند.
البته این ایراد تنها به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وارد نیست ، بلکه در دبیرخانه هیچ یک از جشنواره‌های مطرح سینمایی در ایران متخصص و کارشناس آشنا و مسلط به گرافیک حضور ندارد و حاصل این موضوع پوسترهای پرعیب و نقصی است که یا ضعف مفرط طراحی دارد یا کپی کارهای خارجی است و در یک کلام اصلاً در قد و قواره جشنواره‌های بین‌المللی ما نیست.
فراموش نکنیم پوستری که برای جشنواره ای بین‌المللی در ایران طراحی می‌شود باید حداقل چند ویژگی مهم را داشته باشد: عناصر بصری آن با موضوع جشنواره مطابقت داشته باشد، المانی از فرهنگ ایرانی در آن مشهود باشد، از دید مخاطب داخلی و خارجی معرف یک جشنواره بین‌المللی باشد و از همه مهمتر اطلاعات را به بهترین شکل به مخاطبش منتقل کند.
شما قضاوت کنید؛ پوستر دهمین دوره جشنواره بین المللی سینما حقیقت کدامیک از ویژگی‌های فوق را دارد؟

گلاره محمدی

زمان انتشار: ۲۱:۳۸ ۱۳۹۵/۹/۲۸

ارسال نظر

نام و نام خانوادگی

ایمیل

قوانین ارسال نظر

نظراتی که حاوی توهین باشند، منتشر نمی‌شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری کنید

متن

نگاهی به پوستر دهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت

ارسال نظر

درباره ما

پست های اتفاقی

نگاهی به پوستر دهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت

ارسال نظر

درباره ما

پست های اتفاقی

خبرنامه